VAR gây quá nhiều tranh biện ở World Cup 2022

Tham vọng sử dụng công nghệ để đưa ra những quyết định vô tư và ít gây tranh luận của Liên đoàn Bóng đá quả đât (FIFA) không thực sự chiến thắng.

Khi một cổ động viên sử dụng laptop và ống dòm để sáng phát hành "VAR của riêng mình" trên khán đài trận Brazil và Serbia ở World Cup 2022, anh phát hành cơn sốt trên mạng. Người hâm mộ yêu thích với ý nghĩ đó này, và không ít người còn chế nhạo rằng FIFA có nhẽ nên dùng hệ thống của tay CĐV nọ để sử dụng tại giải đấu cho đỡ tốn kém.

bởi ngay cả khi được lăng xê là áp dụng các công nghệ mới nhất để tăng sự đúng đắn hay vô tư, VAR và các quyết định của trọng tài tại World Cup 2022 vẫn gây tranh biện.Vòng bảng World Cup 2022 chưa xong xuôi, nhưng số bàn cãi tác động tới các quyết định của trọng tài đã vượt qua nhị chữ số. Tính đến ngày thi đấu 30/11, chỉ riêng VAR đã có 16 quyết định tác động trực tiếp vào các tình huống dẫn đến bàn thắng. Hơn nửa trong số đó đều không thuyết phục được tập thể.

Quyết định thổi phạt đền ở trận Bồ Đào Nha thắng Ghana 3-2 là một trong những đề tài gây tranh biện nhất. Cựu tuyển thủ Nigeria, Sunday Oliseh, thành viên tiểu ban kỹ thuật FIFA, gọi tình huống ngã kiếm phạt đền của Ronaldo trước Ghana ở loạt trận trước tiên là khôn ngoan, khi CR7 hy vọng đúng giây lát khiến kẻ địch phạm lỗi.

Song, một số góc quay chỉ ra rằng trung vệ Mohammed Salisu của Ghana không có liên quan đủ to để khiến Ronaldo vấp ngã ra như thế. Vấn đề ở đây là VAR không can thiệp khi trọng tài thổi 11 m. HLV Ghana, Otto Addo, tuyên bố: "Tôi không biết trọng tài VAR có làm việc tập hợp không nữa".

Mike Dean, cựu trọng tài nổi tiếng Premier League, cũng thắc bận rộn khi VAR không can thiệp để đưa ra quyết định đúng đắn hơn. Ông cho biết: "Hậu vệ Ghana rõ ràng đã chơi bóng. Ronaldo sau đó chạm vào lưng hậu vệ, té xuống, chủ động kiếm phạt đền. Đó không phải lỗi của trọng tài – ông ấy đưa ra quyết định trên sân. Theo tôi, VAR phải vào cuộc và mời trọng tài tới xem".

Dale Johnson, chuyên gia về luật bóng đá, cho rằng nếu trọng tài không thổi phạt đền, không có kĩ năng VAR sẽ xác định lỗi trong tình huống đó. Bởi vì băng quay lừ đừ cho thấy tác động của trung vệ lên Ronaldo không đủ lớn.

vì sao VAR không vào cuộc trong tình huống đó? FIFA chưa đưa ra giảng giải rõ ràng nào, và nó chỉ khiến làn sương đui xung quanh nhiều quyết định của các "vua áo đen" thêm mờ hơn.

Sau đó, Bồ Đào Nha tiếp tục được hưởng lợi trên chấm 11 m ở trận chạm mặt Uruguay. Trung vệ Gimenez để bóng chạm tay trong vùng cấm khi ngã xuống, VAR can thiệp khiến trọng tài chính thay đổi quyết định và thổi penalty, giúp Bruno Fernandes ghi bàn ấn định tỷ số thắng 2-0.

Luật mới năm 2021 của IFAB (Hiệp hội Bóng đá Quốc tế) diễn giải cầu thủ không bị bắt lỗi chạm tay khi phần cơ thể đó hỗ trợ cho việc té hoặc đứng lên từ mặt đất, nói nôm na là "trạng thái tự nhiên" và không cố tình dùng tay chơi bóng.

Pha bóng của Gimenez thỏa mãn đủ các điều kiện để được xem là "không cố tình sử dụng tay chơi bóng" trong luật mới của IFAB. Bên cạnh đó, quyết định cuối cùng vẫn là ở trọng tài. Đây chính là khoảng mờ của luật chạm tay trong vùng cấm khiến nhiều CĐV bức xúc.

Ngay cả khi IFAB điều chỉnh và đơn giản hóa luật chạm tay trong vùng cấm, trọng tài và VAR vẫn gây ra các quyết định tranh luận. VAR có đúng khi can thiệp trong cảnh huống đó vì thuở đầu trọng tài đã bỏ qua cho Gimenez? Tại sao VAR can thiệp để dẫn đến penalty ở trận Bồ Đào Nha - Uruguay nhưng mà không xem lại tình huống trọng tài chính thổi phạt đền ở trận Bồ Đào Nha - Ghana?

Đó là sự thiếu nhất quán khác trong cách VAR được dùng ở World Cup năm nay. Canada cũng là một đội khác có quyền bức xúc. Ở trận thua 0-1 của họ trước Bỉ tại loạt đầu, đại diện CONCACAF bị từ khước hai quả phạt đền trong hiệp 1. Sau khi Tajon Buchanan bị Jan Vertonghen phạm lỗi trong vùng cấm, trọng tài điều khiển trận đấu, Janny Sikazwe và các trợ lý cho rằng cầu thủ Canada đã việt vị trước đó.

Điều đáng nói ở đây, Buchanan chưa hề việt vị bởi vì anh nhận đường chuyền về của Eden Hazard. Pha quay đủng đỉnh sau đó cho thấy Buchanan bị Vertonghen giẫm vào chân. Có ý kiến cho rằng Vertonghen vào trúng bóng trước, nên VAR không can thiệp. Tuy nhiên, điều này chưa được VAR xác nhận. Nếu VAR yêu cầu trọng tài chính ra xem lại cảnh huống và đưa quyết định của riêng mình, mọi thứ sẽ rõ ràng hơn. Sau cuối, Canada mất đi cơ hội được xem xét thổi penalty chỉ bởi tổ trọng tài đánh giá sai tình huống việt vị.

Canada sau đó còn bị từ chối một quả penalty khác ở cuối hiệp 1, sau khi Witsel phạm lỗi với Laryea trong vùng cấm. Tình huống này thậm chí còn rõ ràng hơn pha bóng trước. Trọng tài Sikazwe và tổ VAR một lần nữa không thổi penalty cho Canada. Cần nhớ rằng ông Sikazwe từng gây điều tiếng ở CAN Cup hồi đầu năm, khi kết thúc cuộc chiến giữa Mali và Tunisia ở phút 85. Việc FIFA vẫn để trọng tài này bắt ở World Cup 2022 khiến nhiều người đặt dấu hỏi.

Công nghệ bắt việt vị quá máy móc?

Công nghệ bắt việt vị bán tự động cũng là đề tài gây tranh biện. Trong trận Argentina thua Saudi Arabia 1-2, Lautaro Martinez bị bắt lỗi việt vị do có phần tay áo ở phía dưới so với cầu thủ địch thủ. Điều đáng nói ở đây là cả hai chân của trung phong Argentina vẫn đứng trên hậu vệ Saudi Arabia.

Luật việt vị vốn được xuất hiện để hạn chế việc cầu thủ đứng dưới tình địch nhằm tạo lợi thế cho mình. Mà ở cảnh huống của Martinez, tiền đạo Argentina đã vận chuyển vô cùng khôn ngoan và hai chân đứng trên trung vệ Saudi Arabia.

Nhà báo Robin Bairner (Goal) san sớt với Zing rằng công nghệ bắt việt vị của FIFA gần như giết mổ chết tính người trong bóng đá. "Tôi chẳng thể chờ đến khi ai đó ghi bàn bằng vai và bị công nghệ chối từ bàn thắng do để bóng chạm tay", anh nói.

Công nghệ bắt việt vị bán tự động có thể đem lại sự chính xác tuyệt đối (theo lời FIFA), nhưng các quyết định khác của trọng tài và VAR lại không cho thấy điều đó.

nhị quả phạt đền Bồ Đào Nha được hưởng hay nhì tình huống cầu thủ Canada ngã trong vùng cấm tuyển Bỉ, tất cả đều mang nhân tố cảm tính từ trọng tài. Đó là một chỉ dấu cho thấy những tranh cãi vẫn sẽ tiếp tục sinh ra trong phần còn lại của giải đấu.